یکی از مسائلی که کشاورزان را به سمت کشت های گلخانه ای کشانده مسئله ی کم آبی ست.
کشت گلخانه ای با توجه به جلوگیری از هدر رفت آب از طریق تبخیر و با روش های آبیاری نوین، نسبت به روش معمولِ کشت به مقدار آب کمتری احتیاج دارد.
از سمت دیگر با توجه به شرایط کنترل شده و به سبب مناسب بودن شرایط محیطی معمولا می توان تا ده برابر بازدهی بیشتری نسبت به کشت در فضای آزاد گرفت.
وقتی از روش گلخانهای استفاده می کنیم می توانیم در هر محیطی با هر نوع آب و هوا و هر نوع خاک کشت را انجام دهیم.
یعنی حتی اگر خاک به دلایلی مثل شوری، فقر مواد غذایی، سنگینی، وجود عوامل بیماری زا و آلودگی در خاک قابل کشت نباشد باز هم میتوان به روش هیدروپونیک کشت درون گلخانه انجام داد. اگر در مورد کشت هیدروپونیک اطلاعاتی ندارید و اولین بار از اسم آن را می شنوید توصیه می کنیم این مقاله را مطالعه کنید.
پرسودترین محصولات در کشت گلخانه ای
- شاخه های بریده گل زینتی
- قارچ
- توت فرنگی
- زعفران
- خیار و گوجه فرنگی
- فلفل دلمه ای
- طالبی
اگر بخواهیم مزایای کشت گلخانه ای را به صورت تیتر وار بیان کنیم می توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- تولید محصولات خارج از فصل
- کشت متراکم محصولات
- کشت خارج از محیط طبیعی
- کم آب بر بودن
- تولید محصولات با کیفیت بالاتر
- افزایش میزان برداشت
- کاهش تعداد کارگران
مراحلی که باید برای کشت گلخانه ای طی کنیم:
به طور کلی بسته به نوع گیاه این مراحل متفاوت است اما تا حد امکان
ضد عفونی خاك گلخانه و خزانه هاي تولید نشاء
ضد عفونی خاك در گلخانه هایی که هر ساله مورد بهره برداري واقع می شود امري ضروري به نظر می رسد ، در غیر
اینصورت خاك آلودگی قارچی یافته و مشکلات زیادی بوجود خواهد آورد .
براي ضد عفونی خاك باید با استفاده از مواد
شیمیایی و غیر شیمیایی توصیه شده استفاده نمود :
– ضد عفونی خاك بوسیله حرارت
– ضد عفونی خاك با مواد شیمیایی (متیل بروماید و دازومت)
مرحله ای دیگر وجود دارد که در آن شما باید به فکر خرید کود کشاورزی مرغوب و با کیفیت باشید. همانطور که یک کود اصل و با کیفیت بازدهی محصولات را بسیار بالا میبرد یک کود تقلبی و بی کیفیت میتواند خسارات جبران ناپذیری را وارد کند. کشاورزان خبره در حوزه کاشت گلخانه ای خرید کود 20 20 20 را بسیار پیشنهاد میدهند. شما میتوانید در کنار این کود ها ، کودهای NPK را نیز استفاده کنید.
با خرید کود های NPK تمام نیاز های گیاه خود را برطرف خواهید کرد.
تهیه بذر یا نشاء گیاه مورد نظر
برای کاشت گیاه هم میتوان از بذر استفاده کرد و هم از نشاء.
کارشناسان معتقدند که کاشت نشاء با توجه به کوتاه تر شدن زمان بهره بری، کاهش نیروی کار حین انتقال بذرها به گلخانه، کاهش دور ریز بذرها در زمان ذخیره کردن و رشد آن ها، قابل تعیین بودن میزان مرغوبیت گیاه و امکان انتخاب گیاهان سالم و یک دست، کاهش آب مصرفی بسیار با صرفه تر از کشت بذر است.
در هر صورت دقت کنید اگر از بذر استفاده می کنید بذر گواهی شده و سالم خریداری کنید.
آبیاري بذر ها قبل کشت
بعضی از بذر ها مثل بذر خیار نیاز است ابتدا در گلدان کاشته شوند و پس از آماده شدن به زمین اصلی منتقل شوند .
خاك گلدان هرروز باید از نظر رطوبت مورد بررسی قرار گیرد ودر صورت نیاز آبیاري گردد ، در تابستان ممکن است روزي چند بار آبیاري انجام شود ولی در زمستان هر چند روز یکبار کافی ست.
این با استفاده از شلنگ هایی که در سر آن نازل وجود دارد ، براي آنکه آب به نرمی خاك گلدان را مرطوب نماید و یا آبیاري بارانی از طریق سقف عمل آبیاري انجام می گیرد.
ضد عفونی کردن سالن کشت
قبل از انتقال بذر، نشاء، پیازچه به داخل سالن، سالن را باید توسط مواد ضدعفونی کننده، ضدعفونی نموده و از ورود مواد خارجی آلوده به داخل سالن جلوگیری کنید.
انتقال بذر، نشاء یا پیاز گیاه به سالن کشت گلخانه ای
قبل ازآن که نشاء از محیط کنترل شده خزانه وارد زمین شود ، باید چند روز گیاه را با شرایط محیط بیرونی تطبیق داده و سپس اقدام به انتقال آن نمود .
این مسئله در بهار جهت عادت به سرما و در پاییز براي عادت به گرما انجام می شود ، در این صورت هواي گلخانه را روزي چند تا چندین ساعت در شرایط عادي از هواي بیرون از گلخانه قرار می دهند تا در زمان جابجایی به نشا صدمه وارد نگردد .
دقت کنید که قبل از انتقال بذر باید همه شرایط فراهم شود و طبق زمانبندی درست تمام مراحل کار انجام شود زیرا توقف نشا بیش از حد در خزانه باعث ایجاد مشکلات زیادی خواهد شد ، که مهمترین آن ضعف بوته و کاهش عملکرد آن است.
مهمترین عوامل محیطی در کشت گلخانه ای
قابلیت جذب عناصر غذایی وابستگی زیادی به PH خاک دارد. اندازه نبودن ph خاک می تواند در رشد و نمو گیاه تاثیرات منفی داشته باشد.
PH قلیایی باعث می شود که حلالیت عناصر غذایی ضروری برای گیاه کاهش پیدا کند و جذب عناصر غذایی مانند آهن ، سرب ، منگنز و روی در گیاه کم شود.
از سمت دیگر خاک هایی که اسیدی هستند دارای مقادیر PH کمتر از 4.5 تا 5 هستند ، در این مقدار PH حلالیت عناصر مثل آهن ، آلومینیوم و منگنز بقدری افزایش می یابد که می تواند برای گیاه مسمومیت ایجاد کند. بهترین PH در مناطق مرطوب بین 5 تا 7 و در مناطق خشک بین 7 تا 9 است. و در کشت گلخانه ای که میزان رطوبت و… قابل کنترل است PH حدود 7.5 را می توان در نظر گرفت.
البته این عدد به نوع گیاه شما به شدت بستگی دارد بنابراین اول PH مناسب گیاه خود را تحقیق کنید و سپس در جهت کاهش یا افزایش آن می توانید از مواد مختلفی استفاده کنید.
به طور مثال برای قلیایی تر کردن خاک از آهک برای اسیدی تر کردن خاک می توانید از
کودهای اسید زا استفاده کنید. کود سولفات آمونیوم نیز به اسیدی کردن خاک می تواند کمک کننده باشد.
-
-
نور مناسب در کشت گلخانه ای
شدت نور دریافتی از خورشید و طول دوره نوری، باید با توجه به نوع گیاهان کشت شده در محیط گلخانه کنترل شود. به طور کل گیاهان بر حسب واکنش به طول دوره روشنایی و تاریکی، به سه دسته تقسیم می شوند:
گیاهانی که برای گلدهی به حداقل 10 الی 14 ساعت نور نیاز دارند گیاهان روز بلند هستند.
در این گیاهان افزایش طول دوره تاریکی باعث می شود رشد زایشی این گیاهان متوقف شده و به صورت رویشی و طولی رشد کنند. مثال: گل سوسن، مینا، اطلسی و نازگل
این نوع گیاهان برای تبدیل رشد رویشی به رشد زایشی و تولید اندام و باردهی، به کمتر از 12 ساعت نور نیاز دارند. مثال: گل داوودی
زمان گلدهی در این نوع از گیاهان خیلی به میزان ساعات نور بستگی ندارد. اما افزایش طول دوره نوری، موجب تسریع و افزایش کیفیت رشد گل های گیاهان می شود. مثال : گل های ژربرا، میخک و انواع صیفی جات
حال با توجه به میزان نور مورد نیاز گیاه می توان شدت نور را تنظیم کرد.
برای کاهش شدت یا طول دوره نوری، از سایه بان و برای افزایش شدت نور و یا طول دوره نوری، از سیستم های نور مصنوعی استفاده می شود. در روزهای بلند تابستان، بویژه در مناطق گرمسیر، می توان از پاشش مواد کدر کننده (نظیر آهک) بر روی پوشش گلخانه ها برای کاهش شدت نور وارد شده به گلخانه استفاده کرد.
-
-
آبیاری مناسب در کشت گلخانه ای
در کشت گلخانه ای 5 روش آبیاری دستی یا سنتی، آبیاری محیطی، آبیاری سقفی یا آبشاری، آبیاری مه پاشی، آبیاری قطرهای وجود دارد که بهترین آن ها آبیاری قطرهای است.
با توجه به متفاوت بودن گیاهانی که به صورت گلخانه ای کشت می شوند نمی توان میزان نیاز آبی را نیز ذکر کرد اماچند نکته کلی در مورد آبیاری وجود دارد که ذکر آن ها خالی از لطف نیست.
- اگر میزان آب خیلی زیاد باشد منجر به کاهش هوای کافی در ریشه و بروز مشکلاتی در رشد گیاه می شود و با علائمی چون درازی و نرمی ساقه ها، خوابیدگی ساقه بر روی زمین و ترک خوردن میوه خود را نشان می دهد.
- با توجه به این که آبیاری بیش از حد، منجر به بروز مشکلات در گیاه میشود، آبیاری باید حتما قبل از شروع تنش آبی گیاه انجام شود.
- اگر بستر گیاه به خوبی زهکشی نشده باشد و هوای کافی در اطراف ریشه موجود نباشد، عملیات آبیاری نمیتوند به خوبی صورت گیرد.
بیماری ها و علف های هرز کشت گلخانه ای
بیماری های رایج در کشت گلخانه ای
کلروز (کمبود آهن)، پوسیدگی گلگاه میوه (کمبود کلسیم) ، ترک خوردن میوه ها (در اثر آبیاری نامناسب) ، گرمازدگی، آفتاب سوختگی و… که در اثر بی دقتی در فراهم کردن شرایط (نور،آب، دمای مناسب، PH مناسب و کوددهی مناسب) رخ می دهد.
و بیماری های انگلی و مسری مثل قارچ ها، ویروس ها، باکتری ها، مایکوپلاسما، نماتد که در اثر عدم رعایت بهداشت در استفاده از ادوات کشاورزی یا عدم رعایت نکات بهداشتی توسط کارگران و… رخ می دهد. که برای کنترل آن ها ضمن رعایت بهداشت، ضدعفونی کردن ادوات کشاورزی، جلوگیری از ورود افراد دیگر به گلخانه، ضد عفونی کردن چکمه ها قبل از ورود به گلخانه؛ می توان از سموم مخصوص نیز استفاده کرد.
بعد از بیماری ها علف های هرز نیز اهمیت پیدا می کنند. که برای تولید یک محصول با کیفیت باید حتما کنترل شوند.
راه های مقابله با علف های هرز در کشت گلخانه ای
- تهیه بذر گواهی شده و سالم
- رعایت بهداشت
- کنترل علف های هرز در خارج گلخانه برای حذف منبع اصلی بذر علف هرز انتقال یافته با باد
- جلوگیری از رشد علف های هرز چند ساله ای مثل پیچک درزیر تاسیسات و در داخل گلخانه
- حذف هر گونه گیاه در مجاورت گلخانه
- حفظ یک مرز عاری از علف هرز در دور گلخانه
